पुरुषमा बाँझोपनको कारण र आयुर्वेदमा यसको उपचार

काठमाडौं । सन्तान नभएको दम्पतीको लागि सबैभन्दा खुसीको क्षण हो । जब उनीहरुको सन्तान जन्माउने सपना पूरा हुन्छ । सन्तान पाएको खुशी जीवनको बहुमूल्य क्षणहरू मध्ये एक हो । हरेक विवाहित जोडीले सन्तानको सुखको कामना गर्दछन् । तर त्यहाँ धेरै कारणहरू छन् जसको कारण बच्चाहरूको हाँसो उनीहरूको आँगनमा गुन्ज्दैन। 

जब पुरुषले आफ्नी महिला पार्टनरसँग एक वर्ष वा सोभन्दा बढी समयसम्म सम्बन्ध राख्छ तर उसले महिलालाई गर्भवती बनाउन सक्दैन । यो असक्षमतालाई  पुरुष बाँझोपन भनिन्छ।

देशको ठूलो जनसङ्ख्या पुरुष निःसन्तानको समस्यासँग जुधिरहेको छ । पछिल्लो ३० वर्ष (तीन दशक) मा पुरुष निःसन्तानतामा ठूलो वृद्धि भएको छ । यसको मुख्य कारण पुरुषमा शुक्रकीटको कमी हुनु वा शुक्रकीटको उत्पादन नहुनु हो । सामान्यतया हाम्रो समाजमा सन्तान नहुनुलाई महिलाको शारीरिक कमजोरी मानिन्छ 

पुरुषमा बाँझोपनको कारण अहिलेको जीवनशैली, लागुऔषधको सेवन, असामान्य तापक्रम, दूषित वातावरण र खाना आदि रहेका छन् । आयुर्वेदका अनुसार पुरुषको शुक्रकीटको गुणस्तर खस्किँदा वा शुक्रकीटको संख्या घट्दा वीर्यमा शुक्रकीटको संख्या कम (शून्य शुक्रकीट) हुन जान्छ । जसका कारण गर्भधारण गर्न कठिनाइ हुन्छ ।

पुरुष बाझोपनाको कारण 

ओलिगोस्पर्मिया

टेराटोजोस्पर्मिया 

एजोस्प्रेमिया

एस्थेनोस्प्रेमिया

नपुंसकता (इरेक्टाइल डिसफंक्शन)

शीघ्र स्खलन

माथि उल्लेखित सबै कारणले पुरुषमा बाँझोपन उत्पन्न हुन्छ । यी हुन् पुरुष सन्तान नहुनुको मुख्य कारण ।

पुरुष बाझोपनको आयुर्वेदिक उपचार

आयुर्वेदमा यस्ता धेरै जडीबुटीहरू छन्, जसको सेवनले शारीरिक शक्ति मात्र नभई यौन स्वास्थ्यमा पनि सुधार गर्छ। पुरुष प्रजनन क्षमता बढाएर बाँझोपन जस्ता समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ । आयुर्वेदिक औषधिमा पुरुष प्रजनन क्षमता बढाउन केही आयुर्वेदिक औषधि र कासोको मद्दत लिइन्छ जसले गर्दा पुरुष प्रजनन हर्मोन बढाउन सकिन्छ। आयुर्वेदिक औषधिबाट पुरुषको प्रजनन क्षमता बढाउन सकिन्छ ।

पञ्चकर्म मार्फत पुरुष बाँझोपन को उपचार

पञ्चकर्म चिकित्सा एक प्राचीन र प्रभावकारी उपचार हो। पञ्चकर्म उपचारको प्रभाव तुरुन्तै देखिन्छ। पञ्चकर्मको माध्यमबाट कुनै पनि रोग वा रोग जतिसक्दो चाँडो निको हुन्छ। पंचकर्म चिकित्सामा वामन कर्म, विरेचन कर्म, नस्य कर्म, बस्ती कर्म (उत्तरबस्ती उपकर्म चिकित्सा) र रक्तमोक्षन कर्म पर्दछन्।

पञ्चकर्म उपचारमा त्रिदोष अर्थात् कफ दोष, पित्त दोष र वातदोषलाई रोगीको शरीरको प्रकृति अनुसार नियन्त्रण गरिन्छ। पञ्चकर्म थेरापी पुरुष बाँझोपन हटाउने सबैभन्दा प्रभावकारी उपचार हो। पञ्चकर्म उपचारद्वारा पुरुषको शरीर शुद्ध गरी सन्तान जन्माउन सक्षम बनाइन्छ।

पञ्चकर्म उपचारबाट पुरुषको वीर्यमा शुक्रकीटको संख्या बढ्छ जसले बच्चा जन्माउन मद्दत गर्छ। पञ्चकर्म थेरापीबाट ओलिगोस्पर्मिया, ट्रेटोजोस्प्रेमिया, एजोस्प्रेमिया, एस्थेनोस्प्रेमिया, नपुंसकता (इरेक्टाइल डिसफंक्शन), समयपूर्व वीर्य स्खलन, भेरिकोसेल आदि रोग निको हुन्छ र प्रजनन हर्मोनको वृद्धि हुन्छ।

सुश्रुत संहिताका अनुसार पञ्चकर्म उपचार गरेपछि पुरुषको शुक्राणु राम्रो गुणको बन्छ । पञ्चकर्मले स्वस्थ शुक्रकीट उत्पादन गर्छ। पञ्चकर्म थेरापीले गतिशील र राम्रो गुणस्तरको शुक्राणु उत्पादन गर्छ जसले पुरुषको पिता बन्ने सपना पूरा गर्छ। पञ्चकर्मले यौन इच्छा बढाउँछ र पुरुषको सहनशक्ति बढाउँछ। पञ्चकर्मले यौन स्वास्थ्यमा सुधार गर्छ । पञ्चकर्मले इन्जाइम र ग्लाइकोजन स्तरमा पनि सुधार गर्छ।

पुरुष बाँझोपनको उपचारको लागी आयुर्वेदिक चिकित्सा

शिलाजित

शिसांद्रा जडीबुटी

अश्वगन्धा

सेतो मुस्ली

गोक्षुरा

कपिकाछु

शतावरी

वङ्गभस्मा र माशादिवती

यी आयुर्वेदिक औषधिहरू कसरी र कति मात्रामा प्रयोग गर्ने भनेर आयुर्वेदिक विशेषज्ञसँग परामर्श लिनुपर्छ  किनभने यी औषधिहरूको मात्रा शारीरिक अवस्था र परीक्षण रिपोर्टको आधारमा कम हुन सक्छ।