स्क्रिनमा पढ्दा हाम्रो दिमागमा कस्तो असर पर्छ ?
पढ्ने बानीले तनाव कम गर्छ, दिमागलाई सक्रिय राख्छ र समानुभूतिको स्तर पनि सुधार्छ। पुस्तकहरूमा रेकर्ड गरिएका सबै नयाँ जानकारीहरू पनि प्राप्त हुन्छ।
न्यूयोर्कको द न्यू स्कूल फर सोशल रिसर्चका अनुसार पुस्तकहरू पढ्ने व्यक्तिको सिद्धान्तहरू पनि परिवर्तन हुन सक्छ।
तर आज कागज वा किताबमा आधारित अध्ययनबाट मानिसहरु बिस्तारै कम्प्युटर, ट्याब्लेट, मोवाइल जस्ता डिजिटल उपकरणमा अध्ययन गर्न तर्फ लागेका छन् । विशेषगरी कोभिड महामारीपछि यसमा ठूलो वृद्धि देखिएको छ ।
स्क्रिनमा अध्ययन गर्ने फाइदाहरू
डिजिटल माध्यमबाट पढ्नुका पनि स्पष्ट फाइदाहरू छन्, जस्तै कम लागतमा पढ्ने पुस्तक जसको हार्ड कभर प्रतिलिपि उच्च मूल्यमा उपलब्ध छ। तर धेरै अनुसन्धानका अनुसार यसका बेफाइदा पनि छन् ।
बीबीसी रिलमा प्रकाशित कथा अनुसार स्क्रिनमा पढ्दा हाम्रो दिमागमा के हुन्छ डिजिटलाइजेसनको प्रभावबारे अनुसन्धान गर्न ३० भन्दा बढी देशका विद्वान र वैज्ञानिकहरूलाई ल्याइएको थियो।
अनुसन्धानका अनुसार हामीले स्मार्टफोनमा पढ्न सक्ने धेरै कुराहरू छन्, जसमा छोटो समाचार अपडेट जस्ता कुराहरू छन्। तर स्क्रिनमा पढ्ने सामग्री कागजमा पढ्ने सामग्री भन्दा कम सजिलै बुझ्न सकिन्छ।
अमेरिकी गैरसरकारी संस्था ‘सेपियन ल्याब्स’को हालैको प्रतिवेदन अनुसार बालबालिकालाई सानै उमेरमा स्मार्टफोन दिनुको नकारात्मक असर युवावस्थामा देखिने गरेको छ ।
साइन्टिफिक अमेरिकानाका अनुसार, हाम्रो मस्तिष्कले कागजमा भन्दा स्क्रिनमा पढ्दा धेरै स्रोतहरू प्रयोग गर्दछ, र हामीले लामो समयसम्म स्क्रिनमा पढेको कुरा सम्झन पनि गाह्रो हुन्छ।
त्यसोभए, हामीले कुन माध्यमबाट पढ्छौं भन्दा हामीले के र कति पढ्छौं भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण छ। किनभने अध्ययनले मानिसको दिमागमा प्रभाव पार्छ। यसले दृश्य तर्क, भाषा तर्क र सोच र भावना तर्कलाई नयाँ तरिकामा जोड्दछ।
‘बालबालिकाले इलेक्ट्रोनिक ग्याजेटको प्रयोगबाट बच्नुपर्छ’
अश्विका भट्टाचार्य कक्षा ९ मा अध्ययनरत छात्रा हुन् । कक्षामा सँधै प्रथम हुने अश्विकाले किताब पढे पनि उनको झुकाव पर्दामा पढ्नतिर लागिरहेको छ ।
उनका आमाबाबुले उनलाई पढ्नको लागि किन्डल ट्याब्लेट दिएका भए पनि अब उनी यसलाई पूर्ण रूपमा पुस्तकहरूमा फर्काउन चाहन्छन्।
अश्विकाकी आमा असिमा भन्छिन्, 'हामीले बारम्बार पढिरहेका छौं कि ग्याजेटको अत्यधिक प्रयोगले आँखामा धेरै साइड इफेक्ट हुन्छ, त्यसैले म छोरीलाई किताबतिर फर्काउन चाहन्छु।"
आश्विकाकी साथी आद्य भन्छिन्, 'तिमीले हरेक दिन अलिकति अध्ययन गर्न सक्छौ ।'
उनी सुझाव दिन्छिन्, 'आफ्ना साथीहरू र शिक्षकहरूलाई राम्रो पुस्तकहरूको बारेमा सोध्नुहोस् र आफ्नो रुचि अनुसार पुस्तकहरू पढ्नुहोस्।'
बीबीसी
