‘पहिले बच्चा गयो, त्यसपछि छोरी गइन्’ नान्देड अस्पतालमा आफ्ना प्रियजन गुमाउनेहरूको कथा-ग्राउण्ड रिपोर्ट
अक्टोबर ४ मा दिउँसो १२ बजे नान्देडको सरकारी अस्पताल बाहिर एक महिला रोइरहेकी थिइन् । उनको आवाज सुनेर धेरै मानिसहरु उनको वरिपरि जम्मा भए ।
महिलाको नाम लक्ष्मीबाई टोम्पे थियो। लक्ष्मीबाईकी छोरी अञ्जली वाघमारे र उनको दुई दिनको नवजात शिशुको यही अस्पतालमा मृत्यु भएको हो ।
अञ्जलीलाई सेप्टेम्बर ३० मा प्रसूतिको लागि अस्पताल भर्ना गरिएको थियो, जहाँ उनले असोज १ गते राति बच्चालाई जन्म दिएकी थिइन् ।
अञ्जलीकी आमा लक्ष्मीबाई भन्छिन्, ‘प्रसुती सामान्य थियो, सबै कुरा सामान्य थियो। बच्चा पनि सामान्य थियो। मेरी छोरीले दुई दिनसम्म मसँग कुरा गरिन्। सबै ठीकठाक भएको बताइन्। बच्चा रोएको आवाज पनि सुनाउनुभयो। भोलिपल्ट उनी कोमामा गइन्। उनलाई एक घण्टा ज्वरो आएको थियो। तर पनि डाक्टरले देखेनन्। हामीले यति पैसा खर्चेर किनेका औषधिहरू कहाँ राखेका थिए, मलाई थाहा छैन।’
सेप्टेम्बर ३० देखि अक्टोबर १ सम्मको २४ घण्टामा नान्देडको डा शंकरराव चव्हाण सरकारी अस्पतालमा २४ जना बिरामीको मृत्यु भएको छ । जसमा १२ नवजात शिशु पनि परेका थिए । तीमध्ये एक अञ्जली वाघमारेकी छोरी थिइन्।
यो अस्पताल नान्देडको विष्णुपुरी क्षेत्रमा रहेको छ ।
अस्पतालले छोरा भएको बताएको छ भने परिवारले छोरी भएको दाबी गरेको छ ।
लक्ष्मीबाईको छेउमा बसेका अञ्जली वाघमारेका भाइ राजेश टोम्पेले भने, ‘सोमबार बिहान चार बजे हामीलाई मेरी बहिनीको छोरी रहेन भन्ने खबर आयो, उसलाई शौच भयो र त्योसँग जोडिएको केहि कारणले उनको मृत्यु भयो। पहिले सबै ठिकठाक भएको बताइयो । हामी त्यहाँ जाँदा सबै ठिक छ भन्थे । तिमी भित्र नआऊ।’
अस्पतालले जारी गरेको सूचनामा अञ्जली वाघमारेको बच्चाको तौल चार किलो रहेको र उनको मृत्युको कारण मेकोनियम एस्पिरेसन सिन्ड्रोम विथ बर्थ एस्फिक्सिया भएको उल्लेख गरिएको छ ।
हप्किन्स मेडिसिनका अनुसार, मेकोनियम एस्पिरेशन सिन्ड्रोम तब हुन्छ जब नवजात शिशुले मेकोनियम र एम्नियोटिक फ्लुइडको मिश्रण प्रसवको समयमा फोक्सोमा श्वास लिन्छ।
यसको मतलब गर्भावस्थामा बच्चाको पिसाब र एम्नियोटिक फ्लुइड उनको फोक्सोमा पुग्छ, जसले सास फेर्न गाह्रो हुन्छ र यसले उनको मृत्यु निम्त्याउँछ।
अस्पतालको प्रेस विज्ञप्तिमा अञ्जलीले केटालाई जन्म दिएकी थिइन् भने टोम्पे परिवारले अञ्जलीले छोरी जन्माएको दाबी गरेको छ ।
अक्टोबर ४ मा अञ्जली वाघमारेको पनि उपचारकै क्रममा मृत्यु भएको थियो ।
अक्टोबर ३ देखि ४ सम्मको २४ घण्टामा यस अस्पतालमा तीन नवजात शिशुसहित कुल १४ जनाको मृत्यु भएको छ । अस्पतालले यी प्रिम्याच्योर बच्चा भएको बताएको छ ।
के भने अस्पतालका डीन ?
नान्देडको यो अस्पतालमा औषधि नपाएको धेरै बिरामीका परिवारले बताए ।
हामीले अस्पतालका केही कर्मचारीसँग पनि कुरा गरेका छौं । ‘अफ रेकर्ड’ कसले भन्यो यहाँ डाक्टरको पनि अभाव छ ।
एउटा कारण अस्पतालमा औषधि आपूर्ति गर्नेलाई करोडौं रुपैयाँको बिल तिरेको थियो।
अस्पतालका डीन डा एसआर वाकोडेले भने मृत्यु हुनेहरूको लागि डाक्टर वा औषधिको अभाव ठूलो समस्या होइन। यहाँ ल्याइएका बिरामीको मृत्यु या त प्राकृतिक कारणले वा रोगका कारण हुने गरेको छ ।
उनले भने, ‘यस अस्पतालमा ५०८ शय्या छन् । हामीले बजेट पाउँछौँ । तर वास्तवमा यहाँ १ हजार ८० शय्याको व्यवस्था भइरहेको छ ।’
नवजात शिशुको मृत्युको कारण सोध्दा वाकोडेले बालरोग विभागमा मृत्यु भएका १२ बालबालिकाको तौल कम रहेको र उनीहरुको उमेर शून्यदेखि चार दिनसम्म रहेको बताए । उनी पनि समयमै जन्मिएका बच्चा थिए । उहाँलाई सम्बन्धित वार्डमा राखिएको थियो।
उनले भने, ‘बच्चाको तौल कम हुँदा उसको फोक्सोको पूर्ण विकास हुँदैन, जसका कारण यस्तो बच्चाको श्वासप्रश्वास प्रक्रिया सामान्य हुँदैन।’
डा वाकोडेले भने, ‘हामीसँग शिशुका लागि २४ वटा वार्मर छन्, जसमा ७० बच्चाको हेरचाह गर्छौं। यो प्रक्रियामा बच्चालाई कुनै संक्रमण भएमा वा श्वासप्रश्वासमा समस्या भएमा त्यसको कारण मृत्यु हुने सम्भावना हुन्छ। यस्तो मृत्यु ५० प्रतिशतसम्म हुन सक्छ।’
