वैज्ञानिकलाई सफलता, विश्वको पहिलो ‘बायोनिक आँखा’ले जन्मजात अन्धोपन हटाउने

दृष्टिविहीन व्यक्तिका लागि आँखाको ज्योति आउनु कुनै चमत्कारभन्दा कम होइन । विज्ञानको यो युगमा अन्वेषकहरूले दृष्टिविहीन व्यक्तिको जीवनमा खुशी ल्याउन सक्ने केही काम गरेका छन् । वैज्ञानिकहरुले दृष्टिविहीनहरुका लागि नयाँ खोज गरेका छन् । अष्ट्रेलियाको मोनाश विश्वविद्यालयका वैज्ञानिकले विश्वको पहिलो बायोनिक आँखा बनाएका छन् । यी बायोनिक आँखाको सहायताले दृष्टिविहीनहरूलाई हेर्न मद्दत गरिनेछ। अर्थात् यो यन्त्रको सहायताले दृष्टिविहीन ले पनि हेर्न सक्नेछन् । यो एक–दुई वर्षको होइन १० वर्षको मेहनत हो । यो विश्वको पहिलो बायोनिक आँखा भएको दाबी पनि गरिएको छ । यो समाचार साँच्चै रोचक छ। संसारको पहिलो बायोनिक आँखा बारे केहि जानकारी जान्नुहोस्। बायोनिक आँखा भेडाहरूमा परीक्षण गरिएको थियो। अष्ट्रेलियाका अनुसन्धानकर्ताहरूले बनाएको यो यन्त्रको सहायताले दृष्टि पुन स्थापित गर्न सकिन्छ। यो उपकरण पूर्ण रूपमा तयार छ र अब मानव परीक्षणको लागि तयार छ। मानव परीक्षणको क्रममा बायोनिक आँखा मानव मस्तिष्कमा प्रत्यारोपण गरिनेछ । बायोनिक आँखा अनुसन्धानका क्रममा भेडाको परीक्षण गरिएको छ । मोनाश बायो मेडिसिन डिस्कवरी इन्स्टिच्युटका डाक्टरका अनुसार करिब १० वटा भेडामा यो यन्त्र प्रयोग गरिएको थियो जसमा सातको नतिजा सन्तोषजनक थियो । यो यन्त्र प्रयोग गरिएका सातवटा भेडामध्ये यो यन्त्र करिब नौ महिनासम्म सहज रूपमा सक्रिय रह्यो र भेडाहरूलाई पनि कुनै प्रकारको समस्या परेको थिएन। यो यन्त्रले मानिसमा राम्रोसँग काम गर्छ भने, यसलाई धेरै भन्दा धेरै खाँचोमा परेका मानिसमा पुग्ने प्रयास गरिनेछ। अनुसन्धानकर्ताको काम अझै जारी छ। पहिलो बायोनिक आँखाले कसरी काम गर्नेछ ? बायोनिक आँखाले ट्रान्स मिटरको रूपमा काम गर्नेछ। बायोनिक आँखा मस्तिष्कमा चिपको रूपमा प्रत्यारोपण गरिनेछ। बायोनिक आईको बारेमा व्याख्या गर्दै विश्वविद्यालयको इलेक्ट्रिकल र कम्प्युटर इन्जिनियरिङ विभागका प्रोफेसर लाओरीले भने, ‘यो यन्त्रले एउटा गेटवे बनाउनेछ जसले रेटिनाबाट मस्तिष्कको दृष्टि केन्द्रमा सिग्नल पठाउने काम गर्नेछ। प्रणालीलाई कस्टम मेड हेडगियरको रूपमा डिजाइन गरिएको छ जसमा क्यामेरा र वायरलेस ट्रान्समिटर हुनेछ। वरपर हुने कुनै पनि गतिविधि क्यामेराको मद्दतले कैद गर्न सकिन्छ।’ उनका अनुसार बायोनिक आई प्रयोग गर्ने जो कोहीले आफू अनुकूल डिजाइन गरिएको हेड गियर लगाउनु पर्छ। हेड गियरमा क्यामेरा र वायरलेस ट्रान्समिटर लगाइनेछ। यससँगै मस्तिष्कमा एमएम साइजको चिप प्रत्यारोपण गरिनेछ । अर्थात्, यन्त्रको काम १७२ स्पट लाइटहरूबाट भिजुअल ढाँचा सिर्जना गर्नु हो। यी दृश्य ढाँचाहरूले भित्र र बाहिरको वातावरणको बारेमा जानकारी दिन्छ। साथै, यस मार्फत व्यक्तिले आफ्नो वरपरका वस्तुहरूको बारेमा जानकारी प्राप्त गर्दछ। न्यूरोलोजिकल अवस्थाबाट पीडित व्यक्तिले कठिनाइहरूको सामना गर्नु नपरोस् भनेर अनुसन्धानकर्ताहरू आफ्नो उपकरणलाई अझ उन्नत बनाउनमा व्यस्त छन् । यन्त्रको मानव परीक्षण मेलबर्नमा हुने सम्भावना छ। पक्षघात अवस्थामा उपकरण प्रभावकारी हुनेछ बायोनिक आई पछाडिको टोलीले दृष्टिविहीनहरूको लागि मात्र अनुसन्धान गरिरहेको छैन, तर अनुसन्धान टोलीले उपकरणको लागि वैकल्पिक प्रयोगहरू पनि खोजिरहेको छ। टोलीले अंग पक्षघात जस्ता निको नहुने न्यूरोलोजिकल विकार भएका बिरामीको लागि केही आशा पनि खोजिरहेको छ। यन्त्रले सार्न सक्ने क्षमता पुनःस्थापित गर्न मद्दत गर्न सक्छ। अर्थात्, सार्न सक्ने क्षमता यन्त्रको मद्दतले पुन प्राप्त गर्न सकिन्छ। पक्षघातको समस्यामा सम्बन्धित अंग वा अङ्गले प्रतिक्रिया दिँदैन भन्ने कुरामा जानकारी गरौं। यससँगै व्यक्तिको बोल्ने क्षमतामा पनि ह्रास आउँछ । मस्तिष्कको कुनै भागमा रक्त प्रवाह रोकिएर पनि यस्तो हुन सक्छ। मोनास भिजन समुहका अनुसन्धानकर्ता मार्सेलो रोजा भन्छन्, ‘हामीले कामलाई अगाडि बढाउनका लागि अहिले कोष सङ्कलन गरिरहेका छौं । कमजोर रेटिना भएका मानिसहरूलाई बायोनिक आँखा लगाउन सकिन्छ। जब आँखाको लेन्स कृत्रिम रेटिनासँग जोडिएको छ, एक इलेक्ट्रोनिक उपकरण प्रयोग गरिन्छ। आँखाको लेन्समा क्यामेरा पनि जोडिएको हुन्छ जसले रेटिनामा सिग्नल पठाउँछ। त्यसपछि स्नायु कोशिकासँग जोडिएका संकेतहरु मस्तिष्कमा जान्छन् र दृष्टि बुझिन्छ। सरल शब्दमा भन्नुपर्दा, मष्तिष्कले हामीले के देखिरहेका छौं भनेर बुझ्दछ। अष्ट्रेलियाको कम्पनी धेरै वर्षदेखि यो काममा लागिरहेको छ र अब मानिसमा पहिलो बायोनिक आँखा छिट्टै मानव परीक्षणमा पनि सफल हुने आशा छ । पहिलो बायोनिक आँखाहरू मानिसहरूका लागि पनि विशेष छन् किनभने तिनीहरूको उच्च क्षमता जन्मदेखि देख्न नसक्ने मानिसहरूका लागि वरदान साबित हुन सक्छ। बायोनिक आँखा पहिले मानिसहरूमा प्रयोग गरिएको थियो तर तिनीहरू अन्धा मानिसहरूका लागि थिएनन्। उनीसँग उच्च संकल्प दृष्टि पनि थिएन । अहिले यो खबर जनताका लागि ठूलो आशाको रुपमा आएको छ ।