‘ब्रेकअप पछि तपाई खुसी हुन सक्नुहुन्छ’
के हामी सम्बन्ध टुट्दा फाइदा लिन सक्छौं ?
जो कोहिलाई यो कस्तो प्रश्न हो भन्ने लाग्न सक्छ, सम्बन्ध टुट्दा कसैलाई राम्रो लाग्दैन ? र कसैले यसको फाइदा बारेमा सोच्न सक्दैनन् ।
तर, ‘द ब्रेक अप मोनोलोग्स’ नामक पुस्तककी लेखिका रोजी विल्बीले सम्बन्ध टुट्नुका धेरै फाइदा हुने विश्वास राख्छिन् ।
रोजी विल्बीले पहिले उनको पोडकास्टलाई उही नाममा प्रस्तुत गरिन्। पछि त्यही नामको किताब लेखे ।
यस पुस्तकमा उनले आफ्नो व्यक्तिगत जीवनको बारेमा कुरा गरेका छन् । यसबाहेक पोडकास्टमा आएका पाहुनासँगको कुराकानीमा उनले मानवीय सम्बन्धका बारेमा जे बुझे, त्यसलाई आफ्नो पुस्तकमा स्थान दिएका छन् ।
उनले यो पुस्तक लेख्नका लागि धेरै चिकित्सक, समाजशास्त्री र वैज्ञानिकहरूसँग कुरा पनि गरेका छन् । उनले आफ्नो पुस्तकको बारेमा कुरा गरे।
रोजी विल्बी भन्छिन्, ‘ब्रेकअपलाई कहिल्यै राम्रो मानिँदैन तर यो तपाईको लागि राम्रो पनि हुनसक्छ ।
आफैलाई बुझ्ने अवसर
रोजी विल्बीका अनुसार, ब्रेकअपले हामीलाई हाम्रो सम्बन्धमा कस्तो प्रकारको व्यक्ति हुनुपर्छ वा कस्तो मानिससँग सम्बन्ध राख्नुपर्छ भन्ने बारे पुनर्विचार गर्ने अवसर दिन्छ। र यो पीडादायी अनुभव मार्फत हामीले आफ्नो बारेमा साँचो जानकारी पाउँछौं र राम्रो निर्णय गर्न सक्षम हुन्छौं।
मानसिक स्वास्थ्य र व्यवहार विज्ञानका विज्ञ डा. समीर मल्होत्रा पनि कहिलेकाहीँ सम्बन्ध तोड्दा आँखा खुल्छ भन्ने विश्वास गर्छन्।
डा मल्होत्रा भन्छिन्, ‘कहिलेकाहीँ ब्रेकअपले आफ्नो कमजोरीहरूबारे सचेत गराउँछ। त्यसपछि आफैलाई सच्याउनु सकिन्छ । यो तपाईँमा भर पर्छ कि तपाइँ ब्रेकअपलाई कसरी हेर्नुहुन्छ। यदि तपाईले अरुको गल्ती खोजिरहनुभयो भने, तपाईले आफैलाई सुधार्ने प्रयास गर्नुहुन्न।’
सबैको अनुभव फरक छ
मनोवैज्ञानिक शिवानी मिश्री साधु भन्छिन्, ब्रेक अप सबैका लागि गाह्रो हुन्छ र यसलाई पार गर्ने सबैको अनुभव फरक हुन्छ।
फातिमा फरहीनसँग कुरा गर्दै शिवानी मिश्री साधु भन्छिन्, ‘कहिलेकाहीँ सम्बन्ध टुट्नु पनि हाम्रा लागि पाठ हो ।
उनी भन्छिन्, “जब तपाईको ब्रेक अप हुन्छ, तपाईले आफ्नो बारेमा सिक्ने र आफूलाई सुधार्ने मौका पनि पाउनु हुन्छ। हामीले यो सम्बन्धमा जे गल्ती गरेका छौं, त्यो पनि स्वीकार गर्नुपर्छ।
हृदयघात र लत
रोजी विल्बीले हृदयघातलाई लागूपदार्थको लतसँग तुलना गर्छिन्।
उनका अनुसार सम्बन्ध टुटेपछि लागुऔषधको लत लागेका व्यक्तिलाई लागुऔषध सेवन गर्नबाट रोकिएजस्तो व्यवहार हुन्छ ।
डा समीर मल्होत्रा पनि मष्तिष्कभित्र प्रेम रसायन अर्थात् अक्सिटोसिन हर्मोन बढेपछि अर्को व्यक्तिप्रति आकर्षण बढ्ने बताउँछन् । यो कुनै पनि प्रकारको प्रेममा देखिन्छ।
उनी भन्छन्, ‘धेरै पटक मस्तिष्क भित्र डोपामाइन रिवार्ड मार्ग सक्रिय हुन्छ। यस कारणले त्यो व्यक्तिलाई बारम्बार भेट्ने इच्छा बढ्छ। तर नपाए र सम्बन्ध टुट्यो भने तिम्रो हालत लागुऔषध नपाइने ड्रग्सको लतको जस्तै हुन्छ ।’
डा. समीर मल्होत्राका अनुसार लागुऔषधको लतमा डोपामाइन रिवार्ड पाथवे पनि सक्रिय हुन्छ ।
तुरुन्तै नयाँ सम्बन्ध बनाउनु पर्छ?
रोजी विल्बी भन्छिन्, ‘सम्बन्ध जोगाउन धेरै मेहनत गर्नु पर्छ। यो एक कठिन कार्य हो किनभने सम्बन्धहरूले तपाईंको जीवनमा धेरै उथलपुथल निम्त्याउँछ। तपाईंले अर्को व्यक्ति र उसको राम्रो र खराबसँग व्यवहार गर्नुपर्छ।’
‘ब्रेक अप पछि, अर्को सम्बन्धमा फर्कनु अघि समय निकाल्नु र आफ्नो बारेमा सोच्नु महत्त्वपूर्ण छ,’ रोजी विल्बी भन्छिन्।
तर यसको मतलब पक्कै पनि यो होइन कि तपाई भिक्षु वा नन बन्नु पर्छ र सेक्सबाट पूर्णतया टाढा रहनु पर्छ।
आफैंसँगको सम्बन्ध महत्त्वपूर्ण छ
डा. समीर मल्होत्राले पनि रोजी विल्बीको कुरालाई अगाडि बढाउँछन्।
उनी भन्छन्, ‘धेरै पटक मानिसलाई लाग्छ एउटा सम्बन्ध टुट्यो भने छिट्टै अर्को सम्बन्ध बनाउनुपर्छ । यो गलत हो। हाम्रो सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सम्बन्ध हामीसँग हो। यसमा केही नियम, केही सन्तुलन, केही अनुशासन हुनुपर्छ।’
डा. मल्होत्राका अनुसार आफ्नो ऊर्जा कुनै न कुनै रचनात्मक सोख वा रूचिमा प्रयोग गर्नुपर्छ ।
आफूसँगको सम्बन्ध सुधार्ने प्रयास गर्नुपर्ने र कमजोरी बुझेर त्यसलाई हटाउने प्रयास गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।
डा मल्होत्रा भन्छन्, ‘न त हामीले कसैलाई स्टक गर्नु पर्छ (उनी उनलाई पछ्याउनु हुँदैन) न त हामीले सम्बन्ध देखाउन कोही न कोही चाहिन्छ भन्ने निराशाबाट नयाँ व्यक्तिलाई समात्नु हुँदैन।
उनी भन्छन्, ‘जब हामी सम्बन्धको कुरा गर्छौं, त्यसमा दुईवटा कुरा धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छन्। एउटा स्वस्थ जडान र स्वस्थ दूरी। सरल भाषामा भन्नुपर्दा, सम्बन्धलाई जोगाउन महत्त्वपूर्ण छ। मानिसहरूको लागि यो धेरै महत्त्वपूर्ण छ। एकअर्कासँग जोडिनुहोस् तर एकै समयमा तिनीहरू बीच केही दूरी हुनुपर्छ किनभने प्रत्येक व्यक्ति केही व्यक्तिगत ठाउँ चाहन्छ।’
मानिसको विचार परिवर्तन
शिवानी मिश्री साधु ब्रेकअपलाई लिएर मानिसको धारणा परिवर्तन हुन थालेको बताउँछिन् ।
विषाक्त सम्बन्धमा रहँदा शारीरिक, मानसिक र भावनात्मक स्वास्थ्य बिग्रन थाल्छ भन्ने कुरा अहिले मानिसहरूले बुझ्न थालेको विज्ञहरू बताउँछन्। तर, नेपालको अवस्था अहिले पनि यस्तो छ कि यसबाट बाहिर निस्कन अलि गाह्रो छ ।
ब्रेक अप पछिको अवस्थाको बारेमा कुरा गर्दै पूजा शिवम जेटली भन्छिन्, ‘तपाईंले विभिन्न व्यक्तिहरूलाई भेट्न सक्नुहुन्छ, स्वस्थ बानीहरू सुरु गर्न सक्नुहुन्छ, आफ्नो जीवनलाई नयाँ ढंगले बाँच्न सिक्न सक्नुहुन्छ र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, तपाईंले आफ्नो महत्त्व आफै बुझ्न थाल्नु हो।’
शिवानी मिश्री साधु भन्छिन्, ‘ब्रेक अप पछि तपाई खुसी हुन सक्नुहुन्छ।’
