आफ्नो छोराछोरीलाई यौन शिक्षाको जानकारी कसरी दिने? 

यौन शिक्षा अर्थात् बालबालिकालाई यौनका बारेमा बताउन अन्य ज्ञान दिनु जत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। आमाबाबु र छोराछोरी दुवै यस बारेमा कुरा गर्न सहज महसुस गर्दैनन्। प्रायजसो आमाबाबुले आफ्ना छोराछोरी वा किशोर किशोरीहरूले उनीहरूसँग यौनको बारेमा कुरा गर्न नचाहेको गुनासो गर्छन्। तर, सत्य यो हो कि बालबालिका वा किशोर किशोरीहरूले यौन सम्बन्धमा सही मार्गदर्शन पाउन चाहन्छन्। 

बच्चाहरूलाई यौनको बारेमा बताउन वा यसको बारेमा कुरा गर्न हामीले सोचेको जस्तो गाह्रो छैन। यस बारेमा कुरा गर्न घर सबैभन्दा सुरक्षित ठाउँ हो। आमाबाबुले आफ्ना किशोर किशोरीहरूसँग यौन, यस अवधिमा शरीरमा हुने परिवर्तनहरू, परिवर्तनशील भावनाहरू, चिन्ताहरू आदि बारे खुलेर कुरा गर्नुपर्छ।

कुन उमेरमा बोल्न सुरु गर्ने

अनुसन्धानका अनुसार जो बालबालिका वा किशोर किशोरीले आफ्ना आमाबाबुसँग यौनका बारेमा कुरा गर्छन् उनीहरुको यौन स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ । त्यसकारण, जुनसुकै उमेरमा आफ्ना बच्चाहरूसँग यौन र सम्बन्धको बारेमा कुरा गर्न सकिन्छ । बच्चाहरूलाई बोल्न र सुन्न थालेपछि शरीरका अंगहरूको बारेमा सिकाउनुपर्छ । जब उनी अन्य बच्चाहरूसँग मिल्न सुरु गर्छन्, उनीहरुलाई अरू मानिसहरूलाई आदर गर्न र आफ्ना भावनाहरूको बारेमा कुरा गर्न सिकाउनुपर्छ। बिस्तारै केटा र केटीहरू कसरी फरक छन् भनेर सिकाउनुपर्छ । यी सबै कुरालाई स्वस्थ कामुकताको आधार भन्न सकिन्छ ।

उदाहरणका लागि, यदि ४ र ५वर्षको बच्चाले बच्चाहरू कहाँबाट आएका भनेर सोध्छन् भने, तिनीहरूलाई जवाफ भगवानको घरबाट आएका हुन् भनेर जवाफ नदिने । बरु आमाको कोखबाट सन्तान जन्मन्छ भनेर भन्नुपर्छ ।

१० वर्षको बच्चाले यो प्रश्न सोध्दा बच्चा नौ महिनासम्म आमाको पाठेघरमा रहन्छ र त्यसपछि योनिबाट जन्मिन्छ भन्नुपर्छ । 

आफ्नो बच्चा वा किशोरसँग यौनको बारेमा कुरा गर्न ढिलाइ हुँदैन। जहिले पनि यस बारे आफ्नो बच्चासँग कुरा गर्न सकिन्छ र उसलाई मार्गदर्शन गर्न सकिन्छ । कुनै लाज बिना एक अर्कासँग कुरा गर्नुपर्छ। अन्य सामान्य मामिलाहरु जस्तै, यो मुद्दाको बारेमा पनि कुरा गर्न सकिन्छ ।

किशोरावस्था र यस समयमा हुने परिवर्तनहरूको बारेमा बच्चाहरूलाई कहिले बताउने ?

किशोरावस्थाका लक्षणहरू केटीहरूमा ९ देखि १३ वर्ष र केटाहरूमा १० देखि १५ वर्षमा देखिन थाल्छन्। जुन किशोर किशोरीका लागि निकै चिन्ताजनक र अचम्मको कुरा हो । तपाईंले यस समयमा आफ्ना बच्चाहरूलाई यसरी मद्दत गर्न सकिन्छ।

बच्चाहरूलाई यो हुर्कनेको एक सामान्य चरण हो भनेर सम्झाउने ।

बच्चालाई शरीर र भावनाहरूमा परिवर्तनहरू बुझ्न मद्दत गर्ने।

ती सबै अनुभवहरू साझा गर्ने। आफु हुर्कदै गर्दाको अनुभव बताउने ।

सही अवसर खोज्ने

आफ्नो बच्चा वा किशोरलाई यौनको बारेमा कुरा गर्ने वा सानो कुराकानी मार्फत यौन सम्बन्धमा परिचय गराउने उपयुक्त अवसर खोज्ने । उदाहरणका लागि, टिभीमा कुनै पनि कार्यक्रम वा म्युजिक भिडियो आउँदैछ, जसमा यौन व्यवहारको बारेमा कुरा भइरहेको छ भने, त्यसलाई बन्द नगर्ने तर आफ्नो बच्चालाई विस्तृत रूपमा बताउन सकिन्छ । यदि यो समयमा कुनै बच्चा वा किशोरले सेक्सको बारेमा सोध्यो भने, राम्रोसँग जवाफ दिनु सकिन्छ।

इमान्दारीपूर्वक कुरा गर्ने

बालबालिका र किशोर किशोरीहरू सेक्सको बारेमा कुरा गर्न उत्सुक हुन्छन्। यदि बच्चा वा किशोरले सेक्सको बारेमा केहि सोध्यो भने, सही जवाफ दिनुपर्छ । यदि बच्चाको प्रश्नको जवाफ कसरी दिने थाहा छैन भने, उसलाई पछि जवाफ दिन सोध्ने । तर, पछि उनीहरूको जिज्ञासा पूरा गर्नुपर्छ। अन्यथा उसले यसको जवाफ दिन अन्य माध्यमहरू खोज्नेछ। उनले अन्य माध्यमबाट सही जानकारी नपाएको हुनसक्छ । मुख मैथुन, सम्भोग, यौन संचारित संक्रमण आदि जस्ता सबै विषयमा खुलेर कुरा गर्नुपर्छ।

आफ्नो बच्चालाई बुझ्ने प्रयास गर्ने

किशोरलाई बच्चाहरूको अगाडि व्याख्या नगर्ने वा बच्चालाई भाषण नदिने । बरु, बच्चालाई बुझ्ने र उसले के भन्छ, किशोरावस्थाको दबाब, चुनौती र चिन्ताहरू बुझ्न प्रयास गर्न सकिन्छ । आफ्नो बच्चालाई व्याख्या गर्ने कि उसले यस बारे केहि सोध्न सक्छ वा प्रश्नहरू सोध्न सक्छ। यस्ता प्रश्न गर्दा रिसाउनु हुँदैन बरु खुसी हुनुपर्छ। किशोरले सेक्सको बारेमा सही जानकारी प्राप्त गर्न चाहन्छ भने त्यसपछि नियमित रूपमा उनीसँग कुरा गर्नुपर्छ।

कुन मुद्दाहरू बारे कुरा गर्ने

किशोर सेक्सको बारेमा कुरा गर्दा यो कुरालाई ध्यानमा राख्नुपर्छ। त्यसैले यो विषय केही विषयहरूमा मात्र सीमित हुनु हुँदैन जस्तै यौनसम्पर्कको नतिजा वा यसको जोखिम आदि। धेरै किशोरहरूले यौनका बारेमा यी कुराहरू उनीहरूको स्वास्थ्य शिक्षा कक्षाहरूमा वा अन्य ठाउँहरूमा सिक्छन्। अभिभावकहरूले पनि यी विषयमा कुरा गर्नुपर्छ।

राम्रो, सम्मानजनक र स्वस्थ सम्बन्धको बारेमा कुरा गर्नुपर्छ । 

बच्चा वा किशोरसँग यौन र सम्बन्धको बारेमा के अपेक्षा गरिन्छ भन्ने बारे कुरा गर्ने।

एचआईभी/एसटीडीहरू र गर्भावस्था रोक्ने उपायहरू बारे तथ्यपरक जानकारी दिने ।

आफ्नो किशोर वा बच्चालाई एचआईभी/एसटीडीहरू र गर्भावस्था विरुद्ध सुरक्षा गर्ने फाइदाहरू बारे बताउने।

बच्चालाई एचआईभी/एसटीडीहरू बारे जानकारी दिने र उनीहरूले विशेषज्ञबाट कहाँ परीक्षण गर्न सक्छन्।

समय परिवर्तन भएको छ, त्यसैले आफ्नो बच्चासँग यौनको हरेक पक्षको बारेमा कुरा गर्नुपर्छ। यौन र सम्बन्धको बारेमा कुरा गर्दा उसले केवल विपरीत लिङ्गका साझेदारहरूमा रुचि राख्छ। यसबारे पनि कुरा गर्नु जरुरी छ । 

बच्चालाई थाहा हुनुपर्छ कि सम्बन्ध जस्तोसुकै किन नहोस्, यसमा प्रेम हुनुपर्छ। त्यसैगरी बच्चा तेस्रोलिंगी भएपनि सीधा उसलाई स्वीकार गर्नुपर्छ । तेस्रोलिंगी किशोर किशोरी जसले आफ्नो परिवारबाट सहयोग पाउँछन् उनीहरू कम तनावमा बाँच्छन्। साथै, तिनीहरूले यौन र सम्बन्धको बारेमा थप सही निर्णयहरू लिन सक्छन्, सही छनौट गर्न सक्छन् र मानसिक रूपमा स्वस्थ हुनेछन्।

यदि कुनै पनि यौन सम्बन्धी मुद्दामा कुनै प्रश्नहरू छन् भने, कृपया यस सम्बन्धमा आफ्नो डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ।