मानसिक स्वास्थ्य प्रजनन स्वास्थ्यसँग कसरी जोडिएको छ
काठमाडौं । हाम्रो मानसिक स्वास्थ्यको प्रत्यक्ष सम्बन्ध हाम्रो शारीरिक स्वास्थ्यसँग हुन्छ भन्ने कुरा हामी प्रायः सुन्छौं। त्यसैले तनाब वा चिन्ता जस्ता समस्याले गर्दा हामीलाई टाउको दुख्ने वा थकान महसुस हुन थाल्छ। मानसिक स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित कुनै पनि समस्याले प्रजनन स्वास्थ्यलाई असर गर्न सक्छ।
हर्मोनल असन्तुलन
मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरू जस्तै तनाव डिप्रेसन वा चिन्ताले प्रजनन हर्मोनलाई हानि पुर्याउन सक्छ। अत्यधिक तनावले कोर्टिसोल र एड्रेनालाईन जस्ता तनाव हर्मोनको उत्पादन बढाउँछ । जसले एस्ट्रोजेन र प्रोजेस्टेरोन जस्ता प्रजनन हर्मोनहरूलाई हानि गर्न थाल्छ। यी हर्मोनल असन्तुलनले अनियमित महिनावारी, ओभ्युलेटरी डिसफंक्शन र प्रजनन स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।
महिनावारीको स्वास्थ्यमा नराम्रो असर पर्छ
मानसिक तनावले पनि महिनावारीको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ। यसका कारण महिनावारी नहुने वा महिनावारी बन्द हुने (एमेनोरिया) जस्ता समस्या हुन सक्छन्। यी समस्याहरूले तनाव सम्बन्धित अवस्थाहरूलाई असर गर्न सक्छ जस्तै तनाव डिसअर्डर पोस्ट ट्राउमेटिक तनाव डिसअर्डर, जसले प्रजनन क्षमतालाई पनि असर गर्छ।
प्रजनन क्षमताको हानि
मानसिक स्वास्थ्य सम्बन्धी समस्याका कारण गर्भधारण गर्न पनि कठिनाई हुन सक्छ। तनाव र चिन्ता जस्ता अवस्थाहरूले पुरुष र महिला दुवैमा कामवासना र यौन इच्छा घटाउन सक्छ। जसका कारण पुरुषमा शुक्रकीट उत्पादनमा समस्या हुने र महिलामा अनियमित महिनावारी हुने समस्याले गर्भधारणलाई झनै कठिन बनाउँछ ।
व्यवहार सम्बन्धित समस्याहरू
यदि मानसिक स्वास्थ्य नियन्त्रणमा नभए यसले धुम्रपान, अत्याधिक रक्सी पिउने वा अस्वस्थ्यकर खानाको सेवन जस्ता खराब जीवनशैलीको बानी निम्त्याउन सक्छ। यी सबै बानीले प्रजनन स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्छ।
मानसिक स्वास्थ्यको ख्याल राख्ने केहि तरिका
कुनै पनि समस्यालाई धेरै गम्भीरतापूर्वक नलिने, यसले मानसिक स्वास्थ्यलाई पनि असर गर्न सक्छ।
पर्याप्त निद्रा र स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनुपर्छ।
ध्यान गर्ने र आफ्नो लागि समय निकाल्नुपर्छ । यी सबै चीजहरूले मानसिक स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउनेछ र प्रजनन स्वास्थ्यलाई पनि फाइदा हुनेछ।
आफ्ना भावनाहरू नियन्त्रण गर्न गाह्रो भइरहेको छ भने, आफ्ना समस्याहरू आफ्नो नजिकको व्यक्तिसँग साझा गर्नुपर्छ । वा आफ्नो भावनाहरू डायरीमा लेख्नुपर्छ ।
