खराब खाने बानीले पनि स्वास्थ्यमा नराम्रो असर गर्छ
काठमाडौं । खाने बानी हाम्रो स्वास्थ्यसँग सीधै सम्बन्धित छ। खानपानको खराब बानीले हाम्रो स्वास्थ्य बिगार्छ। तर केही तरिका अपनाएर आफ्नो खराब खाने बानीलाई सुधार्न सकिन्छ।
खराब खाने बानी, फास्ट र जंक फूडका कारण हामी स्वस्थ खानाबाट टाढा जाँदैछौं। खराब खाने बानी परिवर्तन गर्न एक वा दुई दिनको लागि मात्र होइन हरेक दिन आफ्नो खाने बानीको ख्याल गर्न आवश्यक छ। यसका साथै व्यायाम गर्नु अझ फाइदाजनक छ । तब मात्र हामी खराब खाने बानीबाट छुटकारा पाउन सक्छौं।
आफ्नो खराब खाने बानीलाई राम्रो आहारमा परिवर्तन गर्न प्रेरणा धेरै महत्त्वपूर्ण छ । त्यसैले यी कुराहरूलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ र हरेक दिन यसलाई पालना गरेर खराब खाने बानी हटाउन सकिन्छ ।
खराब खाने बानी परिवर्तन गर्न बिहान उठ्नु अघि आज दिनभर स्वस्थ जीवन बिताउनेछु भनेर आफैलाई उत्प्रेरित गर्नुपर्छ ।
कुनै पनि काम गरेपछि हामी त्यसको नतिजाको अपेक्षा गर्छौं, त्यसरी नै आफैलाई पुरस्कृत गर्न सक्नुपर्छ । यदि यसलाई एक महिनाको लागि पछ्याए एक पुरस्कार राख्नुपर्छ जुन आफ्नो लागि धेरै महत्त्वपूर्ण हुन सक्छ।
आफूलाई उत्प्रेरित राख्न आफ्नो परिवार र साथीहरूलाई भन्नुपर्छ । तिनीहरूले यसलाई पछ्याउन उत्प्रेरित गर्न सक्छन्।
हरेक महिना आफ्नो तौल जाँच गर्नुपर्छ ।, यदी तौल घटेको छ भने यसले डाइट फलो गर्न मद्दत गर्छ।
यसलाई निरन्तर पालना गर्नुपर्छ भन्ने होइन र जंक फूड खान मन लाग्यो भने महिना–दुई महिनामा एकपटक जङ्क खान सकिन्छ, तर यसलाई नियन्त्रणमा राख्नु जरुरी छ ।
आफ्नो आहार सूची तयार गर्ने
हामीले खाने खाना शरीरको लागि हो । त्यसबाट शरीरले ऊर्जा प्राप्त गर्दछ। त्यसैले सबैभन्दा पहिले एक दिनमा कुन मात्रामा खानेकुराहरू खानु पर्छ भन्ने सूची बनाउनुपर्छ। यसका लागि खाना डायरी बनाउन सकिन्छ । जसमा आफ्नो दैनिक खाने र पिउने बानीहरूको बारेमा लेख्नुपर्छ। यसले सबैभन्दा बढी के खान मन लाग्छ भनेर निर्णय गर्न सजिलो बनाउँदछ। यसरी बिस्तारै खराब खाने बानी हटाउन सकिन्छ। साथै डायरीमा एक महिनामा तौल कति बढ्यो वा घट्यो भनेर नोट गर्नुपर्छ।
खराब खाने बानी हाइलाइट गर्ने
खाना डायरीमा खराब खाने बानीहरू पनि नोट गर्नुपर्छ। त्यसपछि यी खराब खाने बानीहरू एक एक गरेर हटाउनुपर्छ । हरेक दिन कुनै पनि खानेकुरा खानु अघि यी खराब खाने बानीहरू हेर्नुपर्छ जसले खराब खाने बानी सुधार गर्न सजिलो हुन्छ, जस्तैः
भोक नलागेको बेला पनि खाने
खडा हुँदा खाने
खाना छोड्दै
खानाको लागि कुनै निश्चित समय छैन
सधै मिठाई खाने
धेरै चाँडै खाना खाने
खाना खाँदा फोनमा कुरा गर्ने
खाना खाने बेला टिभी हेर्दै वा खेल खेल्दै
पूरा ब्रेकफास्ट लिनुपर्छ र खराब खाने बानी सुधार गर्नुपर्छ
बिहानको खाजा स्वस्थकर खाना र जुसबाट सुरु गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ, जसले गर्दा काम गरेपछि पनि शरीर सक्रिय रहन्छ।
स्वस्थ खाजासँग सम्बन्ध स्थापित गर्नुपर्छ
दिउँसोको खाना खाइसकेपछि दिउँसो ३ देखि ५ बजेसम्म खाजा खानुपर्छ । जसले गर्दा शरीरले बेलुकाको खाना खानुअघि हल्का आहार पाउँछ। खराब खाने बानी परिवर्तन गर्न, स्न्याक्समा स्वस्थ चीजहरू खानु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। साँझको खाजाको रूपमा ताजा फलफूलको रस वा दही वा सुख्खा फलहरू समावेश गर्न सकिन्छ। तर, कति मात्रामा खाना खाने भन्ने कुरामा ध्यान दिनुपर्छ ।
टिफिनमा मौसमी खानाहरू समावेश गर्ने
तरकारी होस् वा फलफूल, मौसमअनुसार बजारमा आउने–जाने भइरहन्छ । त्यसैले सकेसम्म मौसमी फलफूल र तरकारी खानुपर्छ । खानाको थाली जति रंगीन हुन्छ, त्यति नै चाँडो खराब खाने बानी हट्छ। मौसमी फलफूल र तरकारीको रंग र आकार मात्र फरक हुँदैन, यसमा लुकेका पौष्टिक तत्वहरू पनि फरक हुन्छन्, जुन स्वस्थ शरीरका लागि निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । साथै, खानामा हरेक दिन केही नयाँ भएमा साना बालबालिकालाई पनि खानाको थालसँग डर लाग्दैन ।
खराब खाने बानीको लागि तनाव पनि एक कारण हो
तनावका कारण अक्सर मानिसको भोक बढ्छ वा घट्छ। त्यसैले सधैं खुसी रहने प्रयास गर्नुपर्छ र तनाव लिनुहुँदैन । यदि कुनै कारणले तनाव महसुस भए आफ्नो परिवार र साथीहरूसँग यस बारे कुरा गर्नुपर्छ।
चीट डाइट पनि महत्त्वपूर्ण छ
चीट डाइट भनेको स्वस्थ आहारमा धोका दिनु हो। उदाहरणका लागि, यदि हरेक दिन स्वस्थ आहारको पालना गरे एक वा दुई महिनामा एक पटक फास्ट फूड पनि खान सकिन्छ । पिज्जा भए पनि। तर, यसको मात्रामा पनि ध्यान दिनुपर्छ । तब मात्र तपाईले खराब खाने बानी हटाउन सक्षम सकिन्छ ।
यी खराब खाने बानीहरू हटाउन प्रेरणादायक पुस्तकहरू वा भिडियोहरू पनि हेर्न सकिन्छ । र, आफैमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सकिन्छ।
