हाच्छ्युँ रोक्नु खतरनाक हुन सक्छ
हाच्छ्युँ रोक्न खोज्दा घाँटीमा भित्री चोट लागेपछि चिकित्सकले हाच्छ्युँ गर्न नदिन चेतावनी दिएका छन् ।
बेलायतको डन्डीमा ३० वर्षीय पुरुषलाई घाँटीमा गहिरो दुखाइ भएपछि नाइनवेल्स अस्पतालमा भर्ना गरिएको छ । हाच्छ्युँ रोक्नको लागि उसले नाक र मुख बन्द गरेको थियो।
स्क्यान गर्दा हाछ्युँ रोकिँदा उनको श्वासनलीमा २ एमएमसम्मको घाउ बनेको देखियो ।
डन्डी युनिभर्सिटीका डाक्टरहरू भन्छन्, यदि कुनै व्यक्तिले हाछ्युँ गर्दा आफ्नो मुख र नाक बन्द गरेमा श्वासनलीको माथिल्लो भागमा दबाब २० गुणासम्म बढ्न सक्छ र यसका कारण व्यक्तिको कानको पर्दा फुट्न सक्छ। रक्तनलीमा अप्रत्याशित बल्ज हुन सक्छ, जसलाई एन्युरिज्म भनिन्छ। छातीको हड्डी भाँचिएको वा अन्य गम्भीर चोट लाग्न सक्छ।
यो कुरा मेडिकल साइन्सेससँग सम्बन्धित बिएमजे जर्नलमा मुद्दाको रूपमा दर्ता गरिएको छ।
ती व्यक्तिको जाँच गर्दा घाँटी छोएपछि चर्को आवाज निस्किरहेको र व्यक्तिको नियन्त्रण नभएको चिकित्सकहरू बताउँछन् ।
हाछ्युँको समयमा, यो व्यक्ति (जसको नाम खुलासा गरिएको छैन) कार चलाउँदै थिए र सिट बेल्ट लगाएका थिए। चिकित्सकका अनुसार उक्त व्यक्तिलाई पहिल्यैदेखि एलर्जी र घाँटी दुख्ने समस्या थियो ।
‘हाछ्युँले शरीरलाई जोगाउँछ’
उक्त व्यक्तिको शल्यक्रिया आवश्यक नरहेको र केही समय अस्पतालमा निगरानीमा राखिएको चिकित्सकहरुले बताएका छन् ।
उनलाई केही पेनकिलर खुवाएर अस्पतालबाट डिस्चार्ज गरिएको छ ।
चिकित्सकले उनलाई पर्याप्त आराम गर्न र दुई सातासम्म कुनै भारी काम नगर्न सल्लाह दिएका छन् ।
पाँच हप्ता पछि, डाक्टरहरूले राहतको सास फेरे जब अर्को स्क्यानले उनको घाँटीको घाउ पूर्ण रूपमा निको भएको देखाएको थियो।
बीएमजेमा प्रकाशित प्रतिवेदनका प्रमुख लेखक डा. रास्देस मिसिरोभ्सले भने हाच्छ्युँ गर्नु मानव शरीरको ‘रक्षा संयन्त्र’ अर्थात् प्राकृतिक सुरक्षा प्रक्रिया हो।
यसबाट शरीरले नाकबाट शरीरमा प्रवेश गर्ने चिल्लो पदार्थलाई शरीरले बाहिर निकाल्ने भएकाले हाच्छ्युँ गर्न कहिल्यै नछोड्ने उनको भनाइ छ ।
उनी भन्छन्, ‘हाछ्युँ गर्दा नाकबाट थुक र म्युकससँगै भाइरसजस्ता चिल्लो पदार्थ पनि बाहिर निस्कन्छन्। यो हाम्रो वरपरका मानिसहरूमा नपुगेकोले हात वा कुहिनोको भित्री भागले नाक छोप्नुपर्छ।’
डाक्टर रासेड मिसिरोभ्सले भने कहिलेकाहीँ मानिसहरू आफ्नो हाछ्युँ रोक्न नाक वा मुख बन्द गर्दैनन् र अन्य तरिकाले हाच्छ्युँ गर्न रोक्छन्।
उनी भन्छन्, ‘व्यक्तिगत रूपमा, म हाछ्युँ रोक्न मेरो नाक छोप्दैन। म फरक तरिका प्रयोग गर्छु। म आफ्नो नाकको मुनि मेरो माथिल्लो ओठमा औंला राख्छु र त्यो ठाउँलाई केही सेकेन्डसम्म थिच्छु। यो विधि मेरो लागि काम गर्छ। ।’
‘यसबाट के हुन्छ, नाक खुल्ला छोड्दा निसास्सोजस्तो अवस्था आयो भने नाकबाट हाछ्युँ निस्कन्छ।’
हाच्छ्युँ रोक्दा अचानक श्वासनलीमा गम्भीर चोट लाग्न सक्छ, जसलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘स्पोन्टेनियस ट्रेकियल पर्फोरेशन’ भनिन्छ। डाक्टरहरु भन्छन् यस्ता केस विरलै देखिने तर कहिलेकाहीँ यो घातक हुन सक्छ।
सन् २०१८ मा बेलायतमा यस्तो घटना बाहिर आएको थियो जब लेस्टरमा एक व्यक्तिको हाछ्युँ रोक्दा घाँटीमा चोट लागेको थियो ।
हाछ्युँ रोकेपछि एक्कासी घाँटी दुख्ने र बोल्न र निल्न समस्या हुन थालेको उनले बताए ।
उनको घाँटी निको हुन आवश्यक पर्ने समय दिन डाक्टरहरूले उनलाई सात दिनसम्म ट्युबमार्फत खुवाए।
हाच्छ्युँ किन आउँछ ?
अनुसन्धान गरिरहेका डाक्टरहरू भन्छन् कि हाछ्युँ गर्दा कीटाणु, भाइरस वा परागकणले मात्रै हुँदैन। कहिलेकाहीँ सूर्यको कडा किरण र कडा सूर्यको किरणले पनि व्यक्तिलाई हाच्छ्युँ गर्न सक्छ।
१००० भन्दा बढी मानिसमा गरिएको अनुसन्धानपछि जर्मन अनुसन्धानकर्ताहरूले कडा किरण वा कडा सूर्यको किरणका कारण हाछ्युँ आउने बताए।
कतिपय विज्ञहरूले यसको कारण आनुवंशिक पनि हुनसक्ने विश्वास गर्छन्। कतिपयले धेरै खाना खाएपछि हाछ्युँ आउने गरेको बताउँछन् ।
मानिसको हाच्छिउ आठ मिटर अर्थात २६ फिटसम्म पुग्न सक्छ ।
म्यासाचुसेट्स इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा लिडिया बोरोइबाले गरेको अनुसन्धानले हाछ्युँ गर्दा नाकबाट निस्कने कण केही मिनेटसम्म हावामा तैरिन सक्ने देखाएको छ ।
बीबीसी
