फ्याटी लिभर रोग मधुमेह भन्दा खतरनाक किन ?
काठमाडौं । स्वस्थ कलेजोमा थोरै मात्रामा बोसो हुन्छ । तर कलेजोको तौलको ५ देखि १० प्रतिशतसम्म बोसो पुग्दा यो समस्या हुन्छ । आजकल कम्तिमा ४ जना मध्ये १ जना यसबाट पीडित छन् । यसको मतलब २५ प्रतिशत मानिसहरु यो रोगबाट पीडित पाइएका छन् । जुन मधुमेह र गठिया संयुक्त भन्दा बढी हो। जहाँ धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ ।
अधिकांश कलेजो रोग हल्का हुन्छ, तर यसले गम्भीर स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। हामीले स्मार्ट जीवनशैली परिवर्तन गरेर फ्याटी कलेजोलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ ।
फ्याटी कलेजो के हो?
कलेजोमा धेरै बोसो जम्मा हुनुलाई फ्याटी लिभर भनिन्छ। फ्याटी लिभर रोग मूलतः दुई प्रकारको हुन्छः गैरअल्कोहल फ्याटी लिभर रोग र अल्कोहल फ्याटी लिभर रोग हो । यसलाई अल्कोहल स्टेटोहेपाटाइटिस पनि भनिन्छ। कहिलेकाहीँ, अत्यधिक बोसोले परिवर्तनहरू ट्रिगर गर्न सक्छ जसले कलेजोलाई राम्रोसँग काम गर्नबाट रोक्छ।
कलेजो धेरै जीवन समर्थन कार्यहरुसंग एक आवश्यक अंग हो।
पित्त उत्पादन गर्छ, जसले पाचनमा मद्दत गर्छ।
शरीरको लागि प्रोटिन बनाउँछ।
फलाम भण्डार गर्छ।
पोषक तत्वहरूलाई ऊर्जामा रूपान्तरण गर्दछ।
रगत जम्ने पदार्थहरू उत्पादन गर्दछ र शरीरमा घाउहरू मर्मत गर्न प्रयोग गरिन्छ।
प्रतिरक्षा कारकहरू सिर्जना गरेर रगतबाट ब्याक्टेरिया र विषाक्त पदार्थहरू फिल्टर गर्दछ। यसको कार्यप्रणालीमा परिवर्तन वा अवरोधले धेरै रोगहरू निम्त्याउन सक्छ।
गैरअल्कोहल फ्याटी लिभरको जोखिम
यो सामान्यतया रोगको शुरुवातमा हानिरहित छ। तर केही व्यक्तिहरूले अझ गम्भीर रूप विकास गर्छन्, जसलाई गैरअल्कोहल स्टेटोहेपाटाइटिस भनिन्छ। यसले कलेजोमा सूजन निम्त्याउँछ, जुन पछि सिरोसिसमा जान सक्छ। कलेजोमा दाग जस्तो अवस्था उत्पन्न हुन्छ।
जसले कलेजोको काममा बाधा पु¥याएर जण्डिस निम्त्याउन सक्छ । यो एक गम्भीर समस्या हो, जसको उपचार गाह्रो छ। सिरोसिसले कलेजोको क्यान्सर र हृदय रोगको उच्च सम्भावना निम्त्याउन सक्छ। विज्ञका अनुसार भविष्यमा कलेजो प्रत्यारोपणको प्रमुख कारण बन्न सक्छ।
कस्ता व्यक्तिलाई यो रोगको बढी जोखिम हुन्छ ?
विज्ञहरूले पूर्ण रूपमा बुझ्दैनन् यो किन केही व्यक्तिहरूलाई हुन्छ र अरूलाई होइन। तर यो अधिक तौल वा मोटो व्यक्तिहरूमा बढी सम्भावना पाइन्छः
अन्य केही कारण
मधुमेह, उच्च कोलेस्ट्रोल र ट्राइग्लिसराइड्स, उच्च रक्तचाप, वा हेपाटाइटिस सी र अन्य कलेजो संक्रमण छ वा क्यान्सर वा हृदय समस्याहरूको लागि स्टेरोइड वा औषधिहरू सहित केही औषधिहरू आवश्यक पर्छ । यस प्रकारको फ्याटी कलेजो भएका अधिकांश मानिसहरू मध्यम उमेरका हुन्छन्। तर यो रोग जो कोहीलाई पनि हुन सक्छ । र, बच्चालाई पनि यो हुन सक्छ ।
अल्कोहल फ्याटी लिभर
धेरै रक्सी पिउने र मोटोपन भएका मानिसहरूलाई यो हुने सम्भावना बढी हुन्छ। यो पुरुषको तुलनामा मदिरा सेवन गर्ने महिलामा बढी देखिन्छ ।
फ्याटी लिभर समस्याको कारण जीन पनि हुनसक्छ। यो थप गम्भीर समस्याहरूको पहिलो चरण हुन सक्छ। यो रोगको लक्षण देखिने बित्तिकै रक्सी नत्याग्दा अल्कोहल हेपाटाइटिस, सिरोसिस, कलेजो फेल हुने र कलेजोको क्यान्सर हुने सम्भावना बढ्छ ।
अल्कोहल फ्याटी लिभरका लक्षणहरू
यो सामान्यतया सुरुमा लक्षण बिना हुन्छ।
पेट दुख्ने वा पेटको माथिल्लो दाहिने छेउमा वा ग्यास बढेको वा पूर्णता महसुस हुनु।
वाकवाकी लाग्ने, भोक नलाग्ने वा तौल घट्ने।
पहेंलो छाला र आँखाको सेतो भाग (जन्डिस)।
पेट र खुट्टा सुन्निने ।
अत्यधिक थकान वा मानसिक भ्रम।
कमजोरी।
फ्याटी कलेजो कसरी निदान र परीक्षण गर्न सकिन्छ?
किनभने फ्याटी लिभर रोगको प्रायः कुनै लक्षण हुँदैन,
यसलाई पहिचान गर्ने पहिलो व्यक्ति डाक्टर हुन सक्छ। कलेजो इन्जाइमहरूको उच्च स्तर जुन अन्य अवस्थाहरूको लागि रगत परीक्षणमा देखा पर्दछ।
उच्च कलेजो इन्जाइमहरू कलेजोमा चोट लागेको संकेत हो। निदान गर्न, डाक्टरले रगत परीक्षण, कलेजो कार्य परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ ।
अल्ट्रासाउन्ड वा कम्प्युटेड टोमोग्राफी ।
कलेजोको बायोप्सी कलेजोको रोगले कति प्रगति गरेको छ भनेर निर्धारण गर्न।
फाइब्रो स्क्यान कहिलेकाहीँ कलेजोमा बोसो र दागको तन्तुको मात्रा पत्ता लगाउन कलेजोको बायोप्सीको सट्टा विशेष अल्ट्रासाउन्ड प्रयोग गरिन्छ।
व्यवस्थापन र उपचार
फ्याटी लिभर रोगको लागि विशेष गरी कुनै औषधि छैन। यसको सट्टा कारकहरू व्यवस्थापन गर्न मद्दत गर्नमा ध्यान केन्द्रित गर्छन्। जीवनशैली परिवर्तन गर्न पनि सिफारिस गर्छन् जसले स्वास्थ्यमा उल्लेखनीय सुधार ल्याउन सक्छ।
रक्सीबाट परहेज
यो तौल घटाउन महत्त्वपूर्ण छ
मधुमेह, कोलेस्ट्रोल र ट्राइग्लिसराइड्स (रगतमा बोसो) व्यवस्थापन गर्न औषधिहरू लिने।
विशिष्ट उदाहरणहरूमा भिटामिन ई र थियाजोलिडाइनायड्स (मधुमेहको उपचार गर्न प्रयोग गरिने औषधिहरू, जस्तै एक्टोस र अवनदिया) लिनु समावेश छ।
यसलाई कसरी समाधान गर्न सकिन्छ?
फ्याटी लिभर रोगबाट बच्ने उत्तम उपाय भनेको समग्र स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनु हो।
कलेजोमा आफैलाई निको पार्ने अद्भुत क्षमता हुन्छ। यदि रक्सीबाट बच्न वा वजन घटाए कलेजोको बोसो र सूजन कम गर्न र प्रारम्भिक कलेजो क्षति कम गर्न सम्भव छ।
