बालबालिकालाई कठिन समयको सामना गर्न सिकाउने उपाय
काठमाडौं। प्रत्येक बच्चा एक अर्का भन्दा फरक हुन्छन्। चाहे त्यो उनीहरुको गुण होस् वा उनीहरुको रुची । बच्चालाई जहिले पनि प्रतिबन्ध लगाउने र अनुशासन राख्नु बच्चाको मानसिक स्वास्थ्यको लागि हानिकारक हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा बच्चा रिसाउन थाल्छ । यदि बच्चा निराश रह्यो भने, उसले आफ्नो जीवनमा कुनै पनि लक्ष्य हासिल गर्न सक्षम हुनेछैन। यस्तो अवस्थामा बच्चाहरूलाई बल दिनुपछर्। उनीहरू एक्लै जीवनमा कठिनाइहरूको सामना गर्न सक्छन्।
अभिभावक प्रशिक्षक डा पल्लवी राव चतुर्वेदी भन्छन्, सानै उमेरमा बालबालिकाले आफूले गर्ने हरेक काममा आमाबुबामा निर्भर हुन्छन् । तर समय संगै बच्चाहरु हुर्कदै जान्छ। त्यसपछि पनि अभिभावकले नै सन्तानको निर्णय लिन थाल्छन् । जसका कारण सन्तान भित्र अभिभावकप्रति आक्रोश बढ्न थाल्छ । तिनीहरू अझै पनि बच्चालाई सानो मान्दछन् र तिनीहरूलाई स्वतन्त्र रूपमा कुनै कदम चाल्न अनुमति दिँदैनन्। जसका कारण बच्चा जीवनमा निराश हुन थाल्छ । जसको मद्दतले बच्चाहरूले बिछोडको सामना गर्न सिक्छन्।
बालबालिकालाई कठिन समयको सामना गर्न सिकाउने उपाय यस्ता छन्।
बच्चाको प्रशंसा गर्ने
बच्चालाई खुसी राख्न प्रोत्साहन दिनुपर्छ। यसले उनीहरूलाई अगाडि बढ्न मद्दत गर्छ। तिनीहरूले गर्ने सबै कुराको लागि प्रशंसा गर्नुपर्छ। यसबाट उनीहरुमा हरेक काम गर्न उत्साह पैदा हुनेछ । अर्को पटकदेखि उनीहरू त्यो काम पूरा मनले गर्न तयार हुनेछन्। बालबालिकाको हरेक क्रियाकलापको प्रशंसा गरिरहनुभयो भने मनोबल बढ्छ र भावनात्मक विकास पनि सुरु हुन्छ ।
इनाम दिने
यदि बच्चाले कुनै काम गरिरहेको छ भने, त्यसको बदलामा उसलाई इनाम दिनुपर्छ। यसो गर्दा उनीहरुमा आत्मविश्वासको भावना पैदा हुन थाल्छ । अब उसले काम गरेर मन चोर्ने छैन।
अध्ययनमा बढी ध्यान केन्द्रित नगर्ने
पढाइको सन्दर्भमा बालबालिकालाई जहिले पनि गाली र जिस्काउनु बालबालिकाको मानसिक स्वास्थ्यको लागि हानिकारक हुन सक्छ। तिनीहरूलाई समय तालिका अनुसार पढ्न बसाउनुपर्छ। र बाँकी समय खेल्न दिनुपर्छ। मानसिक विकासका लागि बालबालिकाको खेलकुद पनि निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । यसले बच्चालाई ऊर्जाले भरिएको महसुस गराउँछ। बढी ध्यान केन्द्रित गर्दा बालबालिकाले पढाइबाट चोरी गर्न थाल्छन् । जसका कारण उनीहरुमा चिडचिडापन बढ्न थाल्छ ।
आफूलाई अरू बच्चाहरूसँग तुलना नगर्ने
तुलनात्मक व्यवहारले आफ्ना बच्चाबाट टाढा राख्न सक्छ। जसका कारण उनीहरु सधैं डर र डराएको देखिनेछन् । प्रत्येक बच्चाको आफ्नै प्रतिभा र आफ्नै विकास छ। यदि बच्चा पढाइमा अगाडि छ भने, चित्रकला वा गायनमा विशेषज्ञ हुन सक्छ। प्रत्येक बच्चा फरक र प्रतिभाशाली छ। यस्तो अवस्थामा बालबालिकासँग तुलना गर्नु हुँदैन।
बच्चाहरूलाई निर्णय गर्न दिने
यदि बच्चालाई निलो मन पर्यो भने, हामी उसलाई पहेंलो लिन मनाउन थाल्यौं। हरेक पटक आफ्नो इच्छा बालबालिकामाथि थोपाएर बच्चाको मानसिक विकास ठीक ढंगले हुन सक्दैन । यसका लागि बच्चालाई आत्मनिर्भर बनाउनुपर्छ। उनीहरूलाई आफ्नै निर्णयहरू लिन दिनुपर्छ। तिमीले उनीहरूलाई सहि र गलतको भिन्नता बुझाउनुपर्छ। यस कारणले बच्चाले कुनै गलत काम गर्न सक्नेछैन। यसबाहेक, आफ्नो निर्णयमा बच्चाहरूको इच्छा पनि समावेश गर्नुपर्छ।
