गर्भावस्थामा गम्भीर तनाव, नियन्त्रण कसरी गर्ने ? 

काठमाडौं । गर्भावस्था भनेको महिलाको जीवनको सुनौलो यात्रा हो, जसमा उनी नवजात शिशुलाई लिएर अनेक प्रकारका योजना बनाउन थाल्छिन् । तर यस समयमा शरीरमा धेरै प्रकारका परिवर्तनहरू महसुस हुन्छन्, जसले चिन्ता र बेचैनी निम्त्याउन थाल्छ। जसका कारण मानसिक तनावको समस्या झेल्नु पर्ने हुन्छ । गर्भावस्थामा तनाव बढेपछि यसले बच्चाको वृद्धिमा असर गर्न थाल्छ । भविष्यको चिन्ता र हर्मोनल असन्तुलनले यो समस्या बढाउँछ। 

गर्भावस्थामा धेरै महिलाहरु चिन्ताको सिकार हुने गर्दछन् । उनीहरू बच्चाको वृद्धि र पोश्चरको बारेमा चिन्ता गर्न थाल्छन्। जसका कारण तनाव बढ्न थाल्छ । साथै, शरीरमा हर्मोनल परिवर्तनले पनि तनाव बढाउँछ। यसबाट बच्न डाक्टरको सल्लाह अनुसार व्यायाम गर्नुपर्छ र आफ्नो लागि केही समय निकाल्नुपर्छ। आफ्नो वरपर मानिसहरूको समूह राख्ने जसले आवश्यक पर्दा मद्दत गर्न सक्छ। साथीभाइसँग कुरा गर्दा पनि तनावबाट मुक्ति मिल्छ ।

अमेरिकन प्रेग्नेन्सी एसोसिएसनका अनुसार गर्भावस्थामा तनाव हुँदा महिलालाई टाउको दुख्ने, निद्रा नलाग्ने, पल्स रेट बढ्ने र नकारात्मक विचार आउने गर्छ । जसका कारण स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर देखिन थाल्छ । अनुसन्धानका अनुसार लामो समयसम्म तनावको अवस्थामा रहँदा बच्चाको वृद्धिमा असर देखिन थाल्छ । जसका कारण समय पूर्व शिशु जन्माउने र कम तौल भएको बच्चा जन्मने सम्भावना बढ्छ । समय अगावै जन्मने र बच्चाको कम तौलले नवजात शिशुमा कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली र नयाँ रोग लाग्ने सम्भावना बढाउँछ।

गर्भावस्थामा तनाव किन बढ्छ ?

हर्मोनल परिवर्तनका कारण शरीरमा तनाव बढ्न थाल्छ । शरीरमा एन्डोर्फिन हर्मोनको मात्रा कम हुँदा तनावको अवस्था रहन्छ ।

गर्भावस्थासँग सम्बन्धित बारम्बार चिन्ताबाट बच्नुपर्छ। अधिकांश मानिसहरू गर्भावस्थालाई दबाबको रूपमा लिन थाल्छन्, जसले तनाव बढाउँछ।

हरेक क्षण हुने थकानबाट बच्नुपर्छ र आत्म हेरचाहमा ध्यान दिनुपर्छ । गर्भावस्थाको समयमा तनाव बढ्नबाट रोक्नुपर्छ ।

पार्टनरसँगको विवाद पनि तनावको कारण बन्नेछ । यदि स्वस्थ बच्चा चाहाने हो भने आफूलाई तनाव मुक्त राख्ने प्रयास गर्नुपर्छ ।

गर्भावस्थामा तनाव नियन्त्रण गर्ने उपाय

पर्याप्त सुत्ने

विज्ञहरूका अनुसार समयमै उठ्ने र सुत्दा शरीरमा बढ्दो तनावलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । पर्याप्त निद्राले न्यूरोट्रान्समिटरहरू पुनर्स्थापित गर्न मद्दत गर्दछ। ढिलो सम्म बस्नुले प्यारासिम्प्याथेटिक स्नायु प्रणालीलाई असर गर्छ, जसले तनावको समस्या निम्त्याउँछ। महिलालाई तेस्रो त्रैमासिकमा सुत्न समस्या हुन्छ । यस्तो अवस्थामा आरामदायी ओछ्यान छनोट गर्नुपर्छ र सुत्नुभन्दा २ घन्टा अघि कुनै पनि खानेकुरा खानुहुँदैन । यसले निद्रा लाग्न मद्दत गर्छ।

हल्का व्यायाम गर्ने

व्यायामको मद्दतले शरीरमा एन्डोर्फिन हर्मोन निस्कन थाल्छ । यसले शरीरमा रक्तसञ्चारलाई नियन्त्रण गर्छ, जसले तनाव कम गर्न मद्दत गर्छ।  चिकित्सकको सल्लाह बिना कुनै पनि व्यायाम गर्नु हुँदैन। शरीर र दिमागलाई स्वस्थ राख्ने व्यायाम छनौट गर्नुपर्छ । साथै, मांसपेशी दुखाइ र दुखाइ को कुनै समस्या हुनु हुँदैन।

स्वस्थ खाना खाने

गर्भावस्थामा शरीरलाई स्वस्थ राख्न पौष्टिक तत्वको सेवन गर्नुपर्छ । दिनभरि थोरै खानाहरू खाने, बारम्बार केहि खाने इच्छाबाट बच्न सक्नुपर्छ। साथै, शरीरमा पानीको कमीलाई पूर्ति गर्न नियमित रूपमा पानी पिउनुपर्छ । यसका साथै चिकित्सकले सिफारिस गरेको औषधि समय अनुसार सेवन गर्नुपर्छ।

शरीरको मालिस गर्ने 

मांसपेशी दुखाइबाट राहत पाउन र खुट्टामा सुन्निने समस्या हटाउनको लागि शरीरको मसाज एक उत्तम विकल्प हो। यसको मद्दतले खुट्टा र कम्मरको दुखाइ कम हुन थाल्छ। मन पनि शान्त हुन्छ ।

सर्पोट सर्कल सिर्जना गर्ने

आफ्नो वरिपरि मानिसहरूको समूह हुनुपर्छ जससँग आफ्नो काम बाँड्न सकिन्छ । यसबाट सबै काम सजिलै गर्न सकिन्छ । यसबाहेक यात्राको लागि समय निकाल्नुपर्छ ।

कार्यस्थलमा तनाव कम गर्ने 

दिन प्रतिदिन बढ्दै गएको कार्यस्थलको तनाव पनि गर्भावस्थामा तनावको कारण साबित हुन्छ । यस्तो अवस्थामा अफिसको कामको चिन्ता लिनु हुँदैर्न। यसबाट बढ्दो तनावले बच्चाको वृद्धिमा असर गर्छ ।